سوپیشینه کیفری را حتی اگر کامل نشناسید اما قطعا برای شما کلمه‌ای آشناست. کلمه‌ای که هر شخصی تلاش می‌کند فاصله خود را با آن حفظ کند. اما دقیقا سوپیشینه چیست و چرا ناخودآگاه از آن احساس خطر می‌کنیم؟

برای آن که اهمیت و نقش سوپیشنه را متوجه شویم اول باید با برخی از مفاهیم حقوقی آشنایی پیدا کنیم.

به صورت کلی نظام حقوقی را می‌توان به چند دسته کلی تقسیم کرد. در این تقسیم‌بندی نظام کیفری در مقابل نظام حقوقی قرار می‌گیرد.

زمانی که از انواع دعاوی حقوقی صحبت می‌شود، کلماتی همچون دادخواست، خواهان، خواسته یا خوانده به کار گرفته می‌شود، در دنیای نظام حقوقی به سر می‌بریم. این بخش تعقیب قضایی خود را در دادگاه‌های حقوقی و اجرای آرا را در اجرای احکام مدنی دنبال می‌کند.

اما در نظام کیفری، مفاهیمی همچون جرم، مجازات، مرتکب، متهم، قربانی و مجرم معنا پیدا می‌کنند. پیگیری کیفری در دادگاه‌های کیفری انجام می‌شود، رسیدگی از مرحله دادسرا تا دادگاه کیفری ادامه دارد و اجرای آرا در شعب اجرای احکام کیفری انجام می‌شود.

درباره دعاوی حقوقی، آرای صادره یا شامل انجام تعهدی است تا تحویل مال، یا بر هم زدن یک واحد حقوقی و یا ایجاد یک واحد حقوقی جدید. برای مثال ممکن است که صحت قرارداد رد شود و یا آن که قراردادی که محل اختلاف است، به واسطه رای دادگاه، ارزش حقوقی پیدا کند.

اما در دادگاه کیفری، شخص متهم، چنانچه به کمک ادله استنادی مرتکب شناخته شود، به عنوان مجرم و به موجب رای دادگاه کیفری، مجازات مشخصی را باید تحمل نماید.

از سوی دیگر مجازات‌های اصلی در نظام حقوق کیفری ایران، شامل چهار مورد حدود، دیات، تعزیرات و یا قصاص است. هر کدام از موارد یاد شده به جرایم خاصی باز می‌گردد و احکام اختصاصی خود را دنبال می‌کند.

در نتیجه مجازات اصلی ممکن است یکی از حالت‌های تعزیر، شامل حبس تعزیری، شلاق تعزیری یا جریمه نقدی باشد، ممکن است از جمله مجازات‌های حدی همچون شلاق حدی، تبعید، اعدام حدی یا موارد دیگر باشد.

همچنانچه که دیات شامل پرداخت مبالغ وجه نقد به دلیل ارتکاب یکی از جرایم غیرعمدی علیه نفس، منفعت یا عضو است. و در نهایت قصاص شامل قصاص نفس، عضو یا منفعت به عنوان مجازات جنایت  عمدی علیه هر کدام از موارد فوق است.

اما در سیستم حقوقی ایران، مرتکب تنها با مجازات اصلی مواجه نمی‌شود، بلکه برخی مجازات‌های تبعی و تکمیلی نیز برای وی در نظر گرفته می‌شود.

مجازات‌های تکمیلی که با هدف اصلاح مجرم و آماده کردن وی برای بازگشت به زندگی عادی است، یک اثر دیگر نیز با خود به همراه دارد. محرومیت موفق از حقوق اجتماعی.

ترجمان حقوق اجتماعی را دقیقا باید از عبارت آن به دست آورد. حقوقی است که شهروندان ایران به موجب تابعیت و سکونت در کشور از آن‌ها بهره‌مند هستند. موضوعاتی همچون رانندگی، اشتغال آزاد، تحصیل آزاد، دریافت مجوزها فعالیتی، تماما به عنوان حقوق اجتماعی شناخته می‌شوند.

اصولا هر شخصی از حقوق اجتماعی برخوردار است، اما چنانچه وی مرتکب جرم شده و به موجب حکم قطعی به مجرم شناخته شود، مطابق با قانون ممکن است که از برخی از حقوق اجتماعی خود برای دوره‌های زمانی خاص محروم گردد.

این محرومیت از حقوق اجتماعی، پس از خاتمه مجازات اصلی بر مجرم تحمیل می‌شود و تا زمانی ادامه دارد که مرتکب دارای سوپیشینه موثر کیفری شناخته می‌شود.

در نتیجه به بازه زمانی که مرتکب جرم پس از خاتمه تحمل مجازات، به موجب حکم قانونی و قضایی از حقوق اجتماعی محروم است، به عنوان زمانی شناخته می‌شود که نامبرده سابقه موثر کیفری دارد.

طبیعتا پس از خاتمه مدت آن، سابقه موثر کیفری از وی برداشته شده و مرتکب می‌تواند از حقوق اجتماعی به روال سابق استفاده نماید.

سابقه موثر کیفری به هر شخصی که استعلام سوابق کیفری را درخواست نماید اعلام می‌شود، لیکن سابقه غیر موثر کیفری، تنها به نهادها و ارگا‌نهای خاص اعلام می‌شود. حتی در این حالت نیز موکول است به ارائه درخواست موردی به سیستم قضا با ذکر دلیل.

پس زمانی که در حین استخدام از شما درخواست ارائه سابقه کیفری می‌شود، در واقع کارفرما قصد دارد از وضعیت پیشینه کیفری شما مطلع شود. اما گواهی که شما دریافت و ارائه می‌نمایید، تنها شامل سابقه موثر خواهد بود و سابقه غیر موثر کیفری را اعلام نخواهد کرد.

حال که با توضیح و مفهوم سوپیشینه کیفری آشنا شدیم، جالب است که بدانید که در حال حاضر با رشد خدمات آنلاین حقوقی و قضایی می‌توان به صورت آنلاین و به راحتی درخواست صدور گواهی سوپیشینه را ثبت نمود.

البته همچنان دفاتر پلیس +10 درخواست کتبی را جهت اعلام سوپیشینه می‌پذیرند اما اقدام معمول شامل دریافت آنلاین گواهی سوپیشینه است.

در ادامه نحوه دریافت آنلاین گواهی سوپیشینه را توضیح خواهم داد.

فرآیند دریافت گواهی سوپیشینه کیفری به صورت آنلاین

درگاه خدمات الکترونیک قضایی به آدرس https://adliran.ir/ سامانه‌ای است که توسط قوه قضاییه معرفی شده است. این سامانه که از چندین تب مجزا تشکیل شده است، امکان استفاده از خدمات آنلاین قضایی را ایجاد کرده است.

در اینجا باید اشاره کنم که استفاده از خدمات سامانه موکول است به ثبت نام در سامانه ثنا. سامانه ثنا که در واقع سامانه احراز هویت شهروندان است، پس از ثبت نام موفق، یک رمز دائم در اختیار شخص قرار می‌دهد. سپس به کمک نام کاربری و رمز دائمی ثنا، می‌توان برای استفاده از دیگر سامانه‌های مربوطه کمک گرفت.

یکی از تب‌هایی که در درگاه خدمات الکترونیک قضایی تعبیه شده است، سامانه گواهی عدم سوپیشینه است. ورود به این سامانه نیز احتیاج به اعلام نام کاربری و رمز عبور ثنای شما دارد. پس از وارد کردن این دو مورد، یک رمز موقت به شماره تلفن همراه شما ارسال خواهد شد. پس از وارد کردن رمز موقت می‌توانید به سامانه عدم سوپیشینه وارد شوید.

پس از ورود موفق به صفحه شخصی خود، می‌توانید درخواست خود را با کلیک کردن بر گزینه ثبت درخواست گواهی عدم سوء پیشینه ثبت نمایید. در اینجا باید اشاره کنم که پس از ورود به سامانه می‌توانید اطلاعات شخصی خود را در قسمت چپ صفحه مشاهده نمایید.

همچنین چنانچه پیش از این درخواست صدور گواهی عدم سوپیشینه داده باشید، می‌توانید تاریخچه درخواست‌های خود را مشاهده نمایید.

در هر صورت پس از آن که گزینه ثبت درخواست گواهی عدم سوء پیشینه را انتخاب کردید، اطلاعات هویتی و آدرس محل اقامت شما نمایش داده خواهد شد. در این گام شما باید انتخاب کنید که آیا گواهی عدم سوپیشینه را به درخواست خود مطالبه می‌کنید و یا آن که به درخواست سازمان یا اداره‌ای این درخواست را دارید.

پس از انتخاب یکی از دو گزینه، باید بر روی ثبت موفق کلیک نمایید.

پس از ثبت موقت نوبت به پرداخت هزینه درخواست می‌رسد. در این مرحله شما به یکی از درگاه‌های پرداخت منتقل می‌شوید و به کمک کارت بانکی می‌توانید هزینه درخواست خود را پرداخت نمایید.

چنانچه پرداخت هزینه با موفقیت انجام گیرد، سامانه به شما یک شماره پیگیری خواهد داد. از این شماره پیگیری میتوانید برای پیگیری وضعیت درخواست خود ، دانلود نتیجه و نیز مشاهده سوابق آن استفاده نمایید.

صدور گواهی عدم سوپیشینه معمولا در چند ساعت انجام می‌شود اما ممکن است که گاه تا چند روز نیز به طول انجامد.

گزینه دیگری که در حال حاضر برای دریافت آنلاین گواهی عدم سوپیشینه فعال شده است، استفاده از نرم افزار عدالت همراه است. به کمک این نرم افزار نیز می‌توانید درخواست خود را از طریق تلفن همراه خود ثبت نمایید.

همان طور که پیش از این اشاره کردم، در گواهی عدم سوپیشینه، چنانچه به طریق آنلاین درخواست خود را ثبت کرده باشید، تنها شامل موارد سوپیشینه موثر کیفری شما خواهد بود. و جالب است بدانید که مازاد بر سوپیشینه موثر را تنها می‌توان به درخواست مراجع قضایی برای تعیین یا بازنگری در مجازات دریافت نمود.

ماده 25 از قانون مجازات اسلامی، درباره محکومیت موثر کیفری صحبت کرده است، مطابق با این ماده، مدت محرومیت از حقوق اجتماعی، برای جرایم موجب حبس ابد یا سالب حیات تا 7 سال پس از اجرای رای، در جرایم موجب قطع یا قصاص عضو یا دیه تا نصف دیه کامل شامل 3 سال و دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو چنانچه دیه جنایت کمتر از نصف دیه کامل انسان باشد.

در نهایت آن که در رابطه با مدت زمان اعتبار گواهی عدم سوپیشینه دریافت شده، مطابق با آنچه که در گواهی قید شده است، مدت اعتبار این گواهی تا یک ماه پس از صدور آن است. البته چنانچه دستگاه یا شرکتی گواهی‌های سابق بر یک ماه را نیز بپذیرد مانعی برای وی وجود ندارد اما از نظر سیستم قضایی، اعتبار گواهی یاد شده تا یک ماه بوده و پس از آن باید گواهی مجدد اخذ گردد.

پس چنانچه از این پس شرکت، دانشگاه یا هر نهاد دیگری از شما گواهی عدم سوپیشینه درخواست کرد، می‌توانید پس از ثبت نام در سامانه ثنا، از طریق درگاه خدمات الکترونیک قضایی درخواست خود را ثبت کرده، پیگیری نموده و نتیجه را دریافت نمایید.